Η παχυσαρκία θεωρείται η επιδημία της εποχής και λόγω των σοβαρών προβλημάτων που αυτή δημιουργεί (στεφανιαία νόσο, διαβήτη, υπερλιπιδαιμίες κ.ά.) πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από τους υπεύθυνους φορείς. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η Παχυσαρκία αποτελεί μία από τις τρεις σημαντικότερες αιτίες θανάτου για τους κατοίκους των “Αναπτυγμένων Χωρών” του Δυτικού Κόσμου.
Η παχυσαρκία των παιδιών και των εφήβων τα τελευταία 25 χρόνια έχει διπλασιασθεί και τείνει να λάβει επιδημικό χαρακτήρα σε πολλές περιοχές του Δυτικού Κόσμου. Το ποσοστό της αύξησης του σωματικού βάρους στις ηλικίες από 2 – 19 χρονών φαίνεται να έχει αυξηθεί δραματικά μεταξύ των ετών 1970 – 2003, γεγονός που καθιστά την κατάσταση επικίνδυνο και χαρακτηρίζεται σαν “Δημόσια Κρίση Υγείας” με αποτέλεσμα την εμφάνιση πρωίμων επιπλοκών της παχυσαρκία.
Στη χώρα μας παρατηρείται παρόμοιος ρυθμός αύξησης σ’ αυτές τις ηλικίες με ποσοστό 18,8% στα αγόρια και 8,1% στα κορίτσια να είναι υπέρβαρα ενώ 5,8% και 1,7% είναι παχύσαρκα αντίστοιχα. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία και αφορά περισσότερο τα αγόρια παρά τα κορίτσια ενώ οι μεγαλύτερες διαφορές παρατηρούνται κατά την εφηβεία.
Η παχυσαρκία στα παιδιά και στους εφήβους είναι μια πολύπλοκη διαταραχή, που έχει γενετικά αίτια, αίτια που συνδυάζονται με τη συμπεριφορά του παιδιού και αίτια που πηγάζουν από το περιβάλλον.
Ως Παχυσαρκία ορίζεται η αύξηση της λιπώδους μάζας σε σχέση με την ηλικία και φύλο. Ο λιπώδης ιστός αλλάζει κατά την ανάπτυξη των παιδιών και διαφέρει στα 2 φύλα. Στα παιδιά και στους εφήβους δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία για τον ορισμό της παχυσαρκίας.
Σύμφωνα με τα Εθνικά Πρότυπα Ανάπτυξης, στα παιδιά η παχυσαρκία καθορίζεται από τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) μεγαλύτερο από 23 ενώ στους ενήλικες μεγαλύτερο από 25. Ο ΔΜΣ καθορίζει τον βαθμό παχυσαρκίας διαιρώντας το βάρος του ατόμου δια το τετράγωνο του αναστήματος μετρημένο σε μέτρα (Βάρος/Ύψος2).
Το Εθνικό Κέντρο Στατιστικής Υγείας της Αμερικής (National Center for Health Statistics) έχει ορίσει σαν παχυσαρκία τη σχέση βάρους προς ύψος να βρίσκεται πάνω από την 90η εκατοστιαία θέση στους χάρτες ανάπτυξης και σαν κακοήθη παχυσαρκία όταν η σχέση αυτή βρίσκεται πάνω από την 95η θέση. Οι καμπύλες με αυτές τις εκατοστιαίες θέσεις αναγράφονται στα βιβλιάρια υγείας των παιδιών. Στον Πίνακα Ι φαίνονται σχηματικά οι καμπύλες ανάπτυξης για αγόρια και κορίτσια για τον ελληνικό πληθυσμό όπως διαμορφώθηκαν μετά από επιδημιολογική μελέτη του Πανεπιστήμιου Αθηνών.
- ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Πρότυπες καμπύλες σωματικού βάρους σε κορίτσια και αγόρια στον ελληνικό πληθυσμό.
- Υπάρχουν 3 σημαντικές περίοδοι που καθορίζουν τη πιθανότητα παραμονής της παχυσαρκίας από την παιδική στην ενήλικο ζωή:
- (1) η νεογνική περίοδος.
- (2) η περίοδος ανάκτησης βάρους (υπάρχει φυσιολογικά μια ελάττωση βάρους και ακολούθως στην ηλικία των 5-7 χρόνων αυξάνει το σωματικό βάρος). Αυτή η ανάκτηση βάρους εάν γίνει νωρίτερα προδικάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την ενήλικο ζωή.
- (3) κατά την εφηβεία (εάν κατά την περίοδο αυτή το σωματικό βάρος είναι αυξημένο, είναι πολύ πιθανό ότι αυτό θα παραμείνει αυξημένο και κατά την ενηλικίωση).
ΤΑ ΑΙΤΙΑ
Τα αίτια είναι πολλά αλλά θα αναφερθούν τα κυριότερα που είναι τα περιβαλλοντικά αίτια, η γενετική προδιάθεση και τα ορμονικά αίτια.
- Περιβαλλοντικά Αίτια
Η αύξηση της τροφής και ιδίως του λίπους και των υδατανθράκων καθώς και η μείωση της σωματικής δραστηριότητας είναι τα κυριότερα αιτία της αύξησης του σωματικού βάρους. Τα παχύσαρκα παιδιά συνηθίζουν να τρωνε ενδιάμεσα στα γεύματα τροφές με αυξημένη θερμιδική αξία όπως γαριδάκια, σοκολάτες μπισκότα, γλυκά, κρουασάν, φαστ φουντ και αναψυκτικά ενώ δεν συνηθίζουν να τρώνε φρούτα και λαχανικά.
Όσον αφορά την άσκηση τα παιδιά αποφεύγουν τα παιχνίδια στις αλάνες, βαδίζουν λιγότερο και χρησιμοποιούν περισσότερο αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους και φυσικά βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση και απασχολούνται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Οι γονείς αναζητώντας το «άλλοθι» τους προφασίζονται την έλλειψη πάρκων, μυθοποιούν την κούραση από τη δουλειά τους που δεν τους αφήνει ελεύθερο χρόνο Μας έρχεται πιο εύκολο να τους αγοράσουμε ένα playstation και να τα βυθίσουμε να ζούνε την τρισδιάστατη πραγματικότητα μέσα από έναν υπολογιστή κλεισμένα σε τέσσερις τοίχους Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αύξηση του σωματικού βάρους.
Η τηλεόραση συμβάλλει και αυτή με την σειρά της στην αύξηση της πρόσληψης των πλούσιων σε λιπαρά τροφές μέσω των πολλών διαφημίσεων που στην πλειοψηφία τους προβάλλουν τέτοιου είδους τροφές.
Το 77% των παιδιών δεν τρώει σχεδόν ποτέ μαζί με τους γονείς του και περνάει πολλές ώρες μόνο του στο σπίτι, 25-48% των Ελληνόπουλων δεν έχουν ποτέ ενημερωθεί για θέματα διατροφής από τους γονείς τους. Το “σπιτικό” φαγητό αποτελεί για πολλά νοικοκυριά πολυτέλεια. Η μητέρα δουλεύει, είναι πολυάσχολη και η εύκολη λύση του φαγητού από έξω γίνεται όλο και περισσότερο συνήθεια και οδηγεί στην εύκολη λύση του “χαρτζηλικιού”. Το 85% των παιδιών παίρνει υπερβολικό ποσό ως “χαρτζηλίκι” το οποίο το καταναλώνει σε άχρηστα και συχνά επικίνδυνα τρόφιμα.
Επιπλέον η χαμηλή αυτοεκτιμηση του παιδιού λόγω του αυξημένου πάχους η απομόνωση του, λόγω των εργαζόμενων γονέων και η αυξημένη πρόσφορα χρημάτων για την αγορά τέτοιου είδους τροφών από τους γονείς (οι οποιοι προσπαθουν να τα ωθούν όλο και πιο πολύ στην αύξηση του βάρους δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο.
Ένα επίσης σημαντικό στοιχεία είναι ο τρόπος διατροφής των γονέων που σίγουρα επηρεάζει την διατροφική συμπεριφορά των παιδιών.
- Ορμονικά Αίτια
Σ΄ αυτά συγκαταλέγονται οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, των επινεφριδίων, των ωοθηκών , των επινεφριδίων, του υποθάλαμου, ή της υπόφυσης.
- Η Κληρονομικότητα
Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη εμφάνιση της παχυσαρκίας και συμμετέχει περίπου στο 50%. Εάν ένας γονέας είναι παχύσαρκος τότε το παιδί έχει 50% πιθανότητες αν γίνει παχύσαρκο ενώ εάν και οι 2 γονείς είναι παχύσαρκοι το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80%. Βέβαια επικρατεί η άποψη ότι υπάρχει η τάση για παχυσαρκία αλλά εκδηλώνεται μόνο όταν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Λόγω του αυξανόμενου ρυθμού εμφάνισης παχυσαρκίας και της αυξημένης νοσηρότητας χρειάζεται άμεση εκτίμηση και θεραπεία ώστε να προληφθεί η εξέλιξη της νόσου και οι μακροπρόθεσμες επιπλοκές.
ΝΟΣΟΙ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
- Μεταβολικές – Ορμονικές
Δυσλιπιδαιμία, Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 που κάποτε ήταν άγνωστος για τα παιδία, τώρα δυστυχώς τα τελευταία χρόνια η συχνότητα του αυξάνει), η αύξηση του ουρικού οξέος, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, χολολιθίαση , λιπώδης διήθηση ήπατος, αρτηριακή υπέρταση.
- Ψυχοκοινωνικές Επιπλοκές
Τάση απομόνωσης, Κατάθλιψη, Χαμηλή Αυτοεκτίμηση, Διαταραχές Διατροφικής Συμπεριφοράς.
- Ορθοπεδικά Προβλήματα
- Καρδιοπνευμονικά Προβλήματα
Απνοιες κατά τον ύπνο, Αρτηριακή Υπέρταση, Εναρξη Αθηρωμάτωσης.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Οι αυστηρές δίαιτες κάτω από την ηλικία των 6 χρονών είναι καλό να αποφεύγονται. Απλά να αποφεύγονται οι βρεφικές τροφές με ζάχαρη, και να μην πιέζονται να φάνε παραπάνω από όσο θέλουν. Πρέπει να ελέγχεται η διατροφή του παιδιού ώστε να μην τρώει υπερβολικά και να αποφεύγονται οι πολύ λιπαρές τροφές και τα πολλά γλυκά.
Μετά την ηλικία των 6 χρονών συστήνεται η ελάττωση της τροφής σε συνδυασμό με την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Απαγορεύονται αυστηρές ή μη ισορροπημένες δίαιτες διότι μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη σε ύψος του παιδιού.
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΨΙΝ ΤΟΥΣ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
Ένα καλό πρωινό είναι απαραίτητο για τα παιδιά και θα πρέπει να περιέχει γάλα και δημητριακά. Στο σχολείο μαζί του μπορεί να έχει ένα φρούτο, πλούσιο σε φυτικές ίνες και φρουκτόζη όπως μπανάνα, μήλο παρά να τρώει σοκολάτες σάντουιτς ή τυρόπιτες. Τα δυο κύρια γεύματα (μεσημέρι, βράδυ) πρέπει να περιέχουν τροφές που χορταίνουν όπως κρέας, ζυμαρικά χωρίς πολλά λιπαρά(κρέμες γάλακτος ,πολύ βούτυρο), όσπρια, λαδερά λαχανικά χωρίς πολύ λάδι, σαλάτες. Το ψωμί συστήνεται σε μικρές ποσότητες (3 – 4 φέτες την ημέρα).
Το καλύτερο “αναψυκτικό” είναι το νερό!! Γενικά τα αναψυκτικά ευνοούν την εναπόθεση λίπους. Απαγορευμένες τροφές όπως τα γαριδάκια, πίτσες, τσιπς και άλλα σνακ επιτρέπονται κατ’ εξαίρεση μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις όπως γενέθλια, πάρτι, ώστε να μην αισθάνεται άσχημα το παιδί. Παράλληλα με την προσεκτική διατροφή του συστήνεται η αύξηση της σωματικής του δραστηριότητας. Η γυμναστική και τα διάφορα σπορ βοηθούν να αυξηθούν οι καύσεις αφενός και αφετέρου το παιδί δεν σκέφτεται το φαγητό.
Βασικό είναι να αποφεύγεται η τηλεόραση διότι το παιδί δεν κινείται και τσιμπολογάει συνεχώς ασυναίσθητα. Σε έγκυρη επιστημονική μελέτη βρέθηκε ότι το βάρος αυξάνεται ανάλογα με τις ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης.
Όμως οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν κατορθώνεται με πίεση. Πρέπει το παιδί μόνο του, από συζητήσεις να καταλάβει και να το θέλει, ειδάλλως το αποτέλεσμα είναι αρνητικό και προκαλεί την αντίδραση του. Δώστε το καλό παράδειγμα στα παιδιά σας προσέχοντας την δική σας διατροφή.
- ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
- ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΤΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
- ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 48, ΤΚ. 54622, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
- Τ. +30 2310 235 711
- Μ. +30 6977 710 947
Ο ΠΑΡΩΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΕΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΥΠΟΚΑΘΙΣΤΑ ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΓΙΑΤΡΟ
- ΑΡΧΙΚΗ
- ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
- ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ
- ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ
- ΟΡΟΙ & ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ